Θεανώ Θειοπούλου /insider
Περισσότερα δικαιώματα και με τον νόμο, για εγγυήσεις και ελαττωματικά προϊόντα, έχουν αποκτήσει από την 1-1-2022 οι καταναλωτές, καθώς έχουν τεθεί σε εφαρμογή οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες για τη νόμιμη εγγύηση, οι οποίοι αναμένεται να συμβάλουν στην εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών.
Με το νέο πλαίσιο θεσπίζονται κοινοί κανόνες για ορισμένες απαιτήσεις σχετικά με τις συμβάσεις πώλησης που συνάπτονται μεταξύ του πωλητή και του καταναλωτή και ειδικότερα κανόνων σχετικά με τη συμμόρφωση των αγαθών με τη σύμβαση, την επανόρθωση σε περίπτωση έλλειψης της εν λόγω συμμόρφωσης, τους τρόπους άσκησης της εν λόγω επανόρθωσης και τις εμπορικές εγγυήσεις. Σύμφωνα με την ενημέρωση που υπάρχει στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Εμπορίου, τα κυριότερα δικαιώματα των καταναλωτών που προκύπτουν από το νέο νομοθετικό πλαίσιο συνοψίζονται ως εξής:
● Δικαίωμα στη νόμιμη εγγύηση: Σε περίπτωση που το προϊόν που αγοράζει ο καταναλωτής παρουσιάσει ελάττωμα – έλλειψη συμμόρφωσης, τότε ισχύει η νόμιμη εγγύηση των 2 χρόνων. Σε τέτοια περίπτωση έχει το δικαίωμα είτε σε δωρεάν αποκατάσταση της συμμόρφωσης του αγαθού με επισκευή ή αντικατάσταση, είτε σε μείωση της τιμής, είτε σε υπαναχώρηση από τη σύμβαση όσον αφορά το αγαθό αυτό.
● Δικαίωμα για αντικατάσταση καινούργιου προϊόντος ή επιστροφής των χρημάτων: Σε περίπτωση που το προϊόν που έχει αγοράσει ο καταναλωτής παρουσιάσει σημαντικό ελάττωμα – έλλειψη συμμόρφωσης εντός 30 ημερών από την ημερομηνία παραλαβής του, τότε έχει δικαίωμα να τερματίσει τη σύμβαση (επιστροφή του καταβληθέντος τμήματος) ή να ζητήσει την άμεση αντικατάστασή του.
● Δικαίωμα για γρήγορη επισκευή – αποκατάσταση συμμόρφωσης: Σε περίπτωση που το προϊόν που έχει αγοράσει ο καταναλωτής παρουσιάσει πρόβλημα, τότε η επισκευή ή αντικατάστασή του θα πρέπει να διενεργείται εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, που να μην υπερβαίνει τις 25 ημέρες, από την στιγμή που ο πωλητής ενημερώθηκε από τον καταναλωτή σχετικά με την έλλειψη της συμμόρφωσης. Ο χρόνος των 25 ημερών μπορεί να επεκταθεί μόνο μετά από ρητή συγκατάθεσή σας.
● Δικαίωμα για επέκταση του χρόνου εγγύησης: Το διάστημα που μεσολαβεί για την αποκατάσταση της συμμόρφωσης – επιδιόρθωσης ή /και τις διαπραγματεύσεις του πωλητή και του καταναλωτή με στόχο τον φιλικό διακανονισμό, δεν προσμετρά στο χρόνο της εγγύησης των 2 χρόνων. Για το σκοπό αυτό, ο πωλητής οφείλει να χορηγεί στον πελάτη απόδειξη παραλαβής και παράδοσης όταν του παραδίνεται προϊόν για σκοπούς επισκευής ή αντικατάστασης. Περαιτέρω, ο πελάτης έχει δικαίωμα να ζητήσει από τον πωλητή γραπτή αναφορά του πορίσματος του τεχνικού ελέγχου που διεξήχθη στο προϊόν.
Ευρωπαϊκή νομοθεσία
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους κανόνες της ΕΕ, εάν τα προϊόντα που αγοράσει ο καταναλωτής αποδειχτούν ελαττωματικά ή δεν ανταποκρίνονται στα διαφημιζόμενα χαρακτηριστικά, ο έμπορος οφείλει να τα επισκευάσει, να τα αντικαταστήσει, να μειώσει την τιμή ή να επιστρέψει τα χρήματα. Αν ο καταναλωτής αγοράσει προϊόν ή υπηρεσία στο διαδίκτυο ή εκτός καταστήματος (τηλεφωνικά, με ταχυδρομική παραγγελία, ή από πωλητή κατ΄οίκον), έχει επίσης το δικαίωμα ακύρωσης της αγοράς και επιστροφής των χρημάτων εντός 14 ημερών, για οποιοδήποτε λόγο και χωρίς καμία δικαιολογία.
Με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία, υπάρχει το δικαίωμα σε ελάχιστη 2ετή εγγύηση χωρίς καμία επιβάρυνση, ανεξάρτητα από το αν ο πελάτης αγόρασε το προϊόν στο διαδίκτυο, σε κατάστημα ή με ταχυδρομική παραγγελία. Η 2ετής αυτή εγγύηση είναι το ελάχιστο δικαίωμα. Ωστόσο, η νομοθεσία της κάθε χώρας μπορεί να παρέχει επιπλέον προστασία. Εάν προϊόντα που αγοράζει ο καταναλωτής οπουδήποτε στην ΕΕ αποδειχτούν ελαττωματικά ή δεν ανταποκρίνονται στα διαφημιζόμενα χαρακτηριστικά, ο πωλητής οφείλει να τα επισκευάσει ή να τα αντικαταστήσει δωρεάν ή να σας μειώσει την τιμή ή να σας επιστρέψει όλα τα χρήματα που πληρώσατε.
Η 2ετής περίοδος εγγύησης ξεκινά με την παραλαβή των προϊόντων. Εάν το προϊόν που αγοράζει ο καταναλωτής παρουσιάσει βλάβη μέσα σε αυτή τη 2ετή περίοδο, ο έμπορος οφείλει πάντα να βρει μια λύση. Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ δικαιούστε επίσης να ζητήσετε αποζημίωση από τον κατασκευαστή.
Εάν το προϊόν που αγοράζει ο καταναλωτής παρουσιάσει βλάβη μέσα στους πρώτους 6 μήνες, θεωρείται ότι το πρόβλημα υπήρχε όταν το παρέλαβε, εκτός αν ο έμπορος μπορεί να αποδείξει το αντίθετο. Επομένως, ο πελάτης δικαιούται δωρεάν επισκευή και αντικατάσταση, ή αν αυτό αποδειχθεί πολύ δύσκολο ή δαπανηρό, μπορεί να προταθεί μείωση της τιμής ή επιστροφή των χρημάτων.
Εάν το προϊόν που έχει αγοράσει ο καταναλωτής χαλάσει ύστερα από 6 μήνες, εξακολουθεί ο καταναλωτής να δικαιούται δωρεάν επισκευή ή αντικατάσταση ή, τουλάχιστον, μείωση της τιμής ή επιστροφή των χρημάτων. Ωστόσο, θα πρέπει να αποδείξει ότι το πρόβλημα υπήρχε ήδη κατά την παραλαβή των προϊόντων.
Προστασία για ψηφιακό περιεχόμενο
Την 1η Ιανουαρίου 2022 άρχισαν να ισχύουν οι νέοι κανόνες της ΕΕ για το ψηφιακό περιεχόμενο και την πώληση αγαθών. Στο εξής, οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν ευκολότερα ψηφιακό περιεχόμενο, ψηφιακές υπηρεσίες και αγαθά, καθώς και «έξυπνα αγαθά» σε όλη την ΕΕ. Με τους νέους κανόνες για τις ψηφιακές συμβάσεις, οι καταναλωτές προστατεύονται σε περίπτωση ελαττωμάτων του ψηφιακού περιεχομένου (π.χ. μουσική ή λογισμικό που κατεβάζουν) και των ψηφιακών υπηρεσιών. Οι καταναλωτές έχουν νόμιμο δικαίωμα για λύση, π.χ. μείωση της τιμής ή καταγγελία της σύμβασης με επιστροφή χρημάτων. Η οδηγία για την πώληση αγαθών θα εξασφαλίζει στους καταναλωτές το ίδιο επίπεδο προστασίας όταν πραγματοποιούν διαδικτυακές αγορές από όλη την ΕΕ είτε όταν ψωνίζουν σε φυσικό κατάστημα, και θα καλύπτει όλα τα αγαθά, συμπεριλαμβανομένων των αγαθών με ψηφιακά στοιχεία (π.χ. έξυπνα ψυγεία).
Με τους νέους κανόνες διατηρείται η ελάχιστη εγγύηση δύο ετών από τη στιγμή που ο καταναλωτής παραλαμβάνει το αγαθό και προβλέπεται διάστημα ενός έτους για την αντιστροφή του βάρους της απόδειξης υπέρ του καταναλωτή. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι στη διάρκεια του πρώτου έτους, εναπόκειται στον πωλητή να αποδείξει ότι το αγαθό δεν ήταν ελαττωματικό από την αρχή. Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν μεταφέρει πλήρως στο εθνικό τους δίκαιο τόσο την οδηγία για το ψηφιακό περιεχόμενο όσο και την οδηγία για την πώληση αγαθών.
Καταναλωτική απάτη
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι αρχές προστασίας των καταναλωτών εξετάζουν προσεκτικά το ζήτημα των περιπτώσεων δόλου και απάτης σε βάρος των καταναλωτών. Σήμερα, οι καταναλωτές βρίσκονται στο στόχαστρο ολοένα και πιο εξελιγμένων παραπλανητικών ή δόλιων πρακτικών και απάτης, μέσα από διαφορετικούς διαύλους, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου. Στόχος τέτοιων πρακτικών είναι οι καταναλωτές κατά τις διαδικτυακές τους αγορές, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέσω τηλεφώνου, γραπτών μηνυμάτων και ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, αλλά και στις κατ’ οίκον πωλήσεις. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να έχει εκτεταμένες και σημαντικές συνέπειες τόσο για τους καταναλωτές σε προσωπικό επίπεδο, όσο και για την ευρύτερη κοινωνία.
Έννομη προστασία καταναλωτών
Εάν κάποιος θεωρεί ότι τα δικαιώματα του, βάσει του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έχουν γίνει σεβαστά από τις εθνικές αρχές μιας χώρας της ΕΕ, υπάρχουν διάφορα μέσα έννομης προστασίας για την επίλυση του θέματος. Όπως ορίζουν οι συνθήκες, οι δημόσιες αρχές και τα εθνικά δικαστήρια έχουν την κύρια ευθύνη για την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου. Συνεπώς, είναι προς το συμφέρον σας να κάνετε χρήση όλων των δυνατών μέσων έννομης προστασίας σε εθνικό επίπεδο (διοικητικοί ή/και εξωδικαστικοί μηχανισμοί διαμεσολάβησης).
Επαναλαμβανόμενες πληρωμές συνδρομής
Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι ένας στους 12 καταναλωτές στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει παραγγείλει κάποιο φθηνό προϊόν ή υπηρεσία από το διαδίκτυο και αργότερα ανακαλύπτει ότι αυτό υπόκειται σε δαπανηρή μηνιαία συνδρομή. Συνήθεις περιπτώσεις τέτοιου είδους αφορούν κινητά τηλέφωνα και προϊόντα ομορφιάς. Ορισμένες από τις κύριες αιτίες αυτού του φαινομένου είναι ότι οι πληροφορίες σχετικά με τις επαναλαμβανόμενες πληρωμές είναι κρυμμένες ή με πολύ μικρά γράμματα, ενώ στο παράθυρο πληρωμής όπου ο καταναλωτής εισάγει τις πληροφορίες για την πιστωτική κάρτα του εμφανίζονται μόνο οι πληροφορίες για ένα εφάπαξ ποσό πληρωμής και όχι για την επαναλαμβανόμενη πληρωμή συνδρομής. Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ —την οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωμών και την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές— οι καταναλωτές πρέπει να ενημερώνονται για το συγκεκριμένο ποσό σε περίπτωση πράξεων πληρωμής και δεν πρέπει να παραπλανώνται. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, στις 21 Ιουνίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι αρχές του δικτύου συνεργασίας για την προστασία των καταναλωτών (CPC), υπό την καθοδήγηση του Δανού Συνηγόρου του Καταναλωτή, απηύθυναν επιστολή σε τρεις μεγάλες εταιρείες πιστωτικών καρτών —τις Visa, Mastercard και American Express— ζητώντας να παρουσιάζονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες στο παράθυρο πληρωμής για τον καταναλωτή όταν πραγματοποιεί πληρωμή που συνεπάγεται επαναλαμβανόμενα τέλη συνδρομής.