Αδάμος Αδάμου/Inisder
Μπορεί σχετικά πρόσφατα να υπήρξαν επίσημες εκτιμήσεις ότι η ισομισθία στην αγορά εργασίας θα πάρει κάποιες δεκαετίες, ωστόσο η Οδηγία της ΕΕ που εγκρίθηκε πέρσι το καλοκαίρι και θα πρέπει να υιοθετηθεί από τα κράτη μέλη έως τον Ιούνιο του 2026 στοχεύει να επισπεύσει την ίση αμοιβή μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία.
Μάλιστα, σε κυπριακό επίπεδο, το Υπουργείο Εργασίας ανέλαβε ήδη δράση και τις προηγούμενες μέρες υπήρξε ήδη μια πρώτη επαφή με τους κοινωνικούς εταίρους για το θέμα.
Συγκεκριμένα, σε πρόσφατη συνάντηση που είχε ο αναπληρωτής διευθυντής του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων Άντης Αποστόλου με εκπροσώπους όλων των συντεχνιών και εργοδοτικών οργανώσεων υπήρξε ενημέρωση για τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από την εν λόγω οδηγία αλλά και για πρωτοβουλίες που αναπτύσσει το Υπουργείο Εργασίας για ενίσχυση των προσπαθειών που θα χρειαστούν από όλες τις πλευρές.
Μιλώντας στον «Φ», ο λειτουργός στο Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων, Κοινωνικής Πολιτικής & Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού του ΚΕΒΕ Ανδρέας Αλέξη εξέφρασε την ικανοποίηση του για την πρωτοβουλία του Υπουργείου Εργασίας αλλά και για τα όσα τους γνωστοποίησε ο κ. Αποστόλου.
Συγκεκριμένα, επικρότησε την κίνηση του ΥΠΕΡΓ αναφορικά με τη δημιουργία και δωρεάν διάθεση και παροχή του συγκεκριμένου λογισμικού προγράμματος προς τις επιχειρήσεις αφού τόνισε πως οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την οδηγία και πρέπει να εφαρμοστούν απαιτούν υψηλά κόστη.
Όπως μας ανέφερε ο κ. Αλέξη, ήδη το Υπουργείο Εργασίας έχει ενημερώσει τους κοινωνικούς εταίρους πως έχει συμβληθεί με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα CERV (Citizens, Equality, Rights and Values programme) και θα πάρει χρηματοδότηση περίπου 250 χιλ. ευρώ προκειμένου να αναπτυχθεί συγκεκριμένο λογισμικό που θα μπορούν οι επιχειρήσεις να το χρησιμοποιήσουν δωρεάν.
Το συγκεκριμένο εργαλείο θα μπορεί να μετρά το χάσμα αμοιβών σε κάθε επιχείρηση ως και η υποχρέωση που απορρέει από την οδηγία προκειμένου να λαμβάνουν συγκεκριμένες δράσεις για αντιμετώπισή του.
Το σύστημα Εργάνη 2
Ο κ. Αλέξη εκτίμησε επίσης πως ένα άλλο σημαντικό εργαλείο που θα ενισχύσει τις προσπάθειες σε κρατικό επίπεδο προκειμένου να εφαρμοστεί η συγκεκριμένη οδηγία και να επιτευχθεί η ίση αμοιβή μεταξύ των ανδρών και γυναικών θα είναι και το σύστημα Εργάνη 2 στο οποίο βάσει πληροφόρησης θα πρέπει να ενημερώνονται από τις επιχειρήσεις για διάφορα στοιχεία των εργαζομένων τους στο πλαίσιο και του περί Διαφανών και Προβλέψιμων Όρων Εργασίας Νόμου.
Ο ίδιος είπε πως θέση τουλάχιστον του ΚΕΒΕ είναι πως το όλο ζήτημα θα πρέπει να συζητηθεί και στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος προκειμένου να συσταθεί τεχνική επιτροπή για προετοιμασία της ενσωμάτωσης της οδηγίας της ΕΕ. Σύμφωνα με τον ίδιο η προσπάθεια όλων είναι κοινή σημειώνοντας όμως πως θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τους παραμέτρους που θα σταθμίζει για τη συγκρισιμότητα το συγκεκριμένο λογισμικό.
Είπε ακόμα πως παράλληλα απαιτείται πραγματοποίηση σχετικής μελέτης για να αξιολογηθεί ο σχετικός αντίκτυπος προς τις ΜμΕ και πως το εργαλείο αυτό θα πρέπει να σταθμίζει την κυπριακή πραγματικότητα και όχι μοντέλα άλλων οικονομιών.
Επίσης ανέφερε πως οι συγκεκριμένες υποχρεώσεις θα πρέπει να φτάσουν έγκαιρα στους επιχειρηματικούς κόμβους με στρατηγικό πλάνο διαφώτισης, σύστασης σχετικών οδηγών, διαφημιστικών σποτ, ούτως ώστε να προετοιμαστούν έγκαιρα ως προς τις σχετικές απαιτήσεις. Τέλος σημείωσε πως όταν το σύστημα εντοπίζει σχετικό μισθολογικό χάσμα διάκρισης μεταξύ των φύλων θα πρέπει οπωσδήποτε να δίδεται στον εργοδότη περιθώριο συμμόρφωσης πριν δοθεί το δικαίωμα να υποβληθεί σχετική καταγγελία.
Η Οδηγία της ΕΕ
Όπως αναφέρθηκε, με την Οδηγία σχετικά με την «ενίσχυση της αρχής της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας, μέσω της μισθολογικής διαφάνειας και μηχανισμών επιβολής» ψηφίστηκε πέρσι και θα πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 7 Ιουνίου 2026.
Η οδηγία θεσπίζει ελάχιστους κανόνες για την ενίσχυση του σεβασμού της αρχής ίσης αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας και για την ενίσχυση της απαγόρευσης κάθε άμεσης ή έμμεσης μισθολογικής διάκρισης λόγω φύλου. Θα ισχύει τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Βάσει της οδηγίας τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εργοδότες διαθέτουν μισθολογικές δομές που αποκλείουν κάθε μισθολογική διάκριση λόγω φύλου.
Τα μέτρα μισθολογικής διαφάνειας βάσει της ευρωπαϊκής Οδηγίας ορίζουν μεταξύ άλλων τα εξής:
∙ οι αιτούντες εργασία: έχουν το δικαίωμα ενημέρωσης από τον μελλοντικό εργοδότη, πριν από μια συνέντευξη, σχετικά με την αρχική αμοιβή της θέσης εργασίας ή το εύρος της και, κατά περίπτωση, λεπτομέρειες σχετικά με τις διατάξεις της συλλογικής σύμβασης που εφαρμόζει ο εργοδότης σε σχέση με τη θέση·
∙ οι εργαζόμενοι: έχουν το δικαίωμα να ζητούν (απευθείας ή μέσω των εκπροσώπων των εργαζομένων ή του φορέα ισότητας) πληροφορίες σχετικά με το ατομικό τους επίπεδο αμοιβής και τα μέσα επίπεδα αμοιβής, κατανεμημένα ανά φύλο, για κατηγορίες εργαζομένων που εκτελούν όμοια εργασία ή εργασία της αυτής αξίας με αυτούς, δεν θα εμποδίζονται να γνωστοποιούν τις αμοιβές τους για τους σκοπούς της επιβολής της αρχής της ισότητας της αμοιβής·
∙ οι εργοδότες: δεν μπορούν ζητούν στους αιτούντες εργασία πληροφορίες σχετικά με την τρέχουσα ή την προηγούμενη αμοιβή τους, διασφαλίζουν ότι οι προκηρύξεις κενών θέσεων εργασίας και οι τίτλοι εργασίας είναι ουδέτεροι ως προς το φύλο και ότι οι διαδικασίες πρόσληψης δεν εισάγουν διακρίσεις, καθιστούν εύκολα προσβάσιμα στους εργαζομένους τους τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό της αμοιβής, των επιπέδων αμοιβής και της μισθολογικής εξέλιξης των εργαζομένων και τα εν λόγω κριτήρια είναι αντικειμενικά και ουδέτερα ως προς το φύλο, πληροφορούν σε ετήσια βάση όλους τους εργαζομένους τους για το δικαίωμά τους να ζητούν και να λαμβάνουν εγγράφως πληροφορίες σχετικά με το ατομικό επίπεδο αμοιβής τους και τα μέσα επίπεδα αμοιβής, κατανεμημένα ανά φύλο για τους συναδέλφους που εκτελούν όμοια εργασία ή εργασία της αυτής αξίας, παρέχουν πληροφορίες, όπως σχετικά με το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων και το ποσοστό των γυναικών και ανδρών εργαζομένων που λαμβάνουν συμπληρωματικά ή μεταβλητά στοιχεία (η εν λόγω απαίτηση θα εισαχθεί σταδιακά από τις 7 Ιουνίου 2027, για εργοδότες με περισσότερους από 100 εργαζομένους, ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης), συνεργάζονται με τους εκπροσώπους των εργαζομένων για τον εντοπισμό, την αποκατάσταση και την πρόληψη των μεροληπτικών μισθολογικών διαφορών όταν η υποβολή μισθολογικών στοιχείων αποκαλύπτει ένα μισθολογικό χάσμα των φύλων άνω του 5% το οποίο δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με αντικειμενικά, ουδέτερα ως προς το φύλο κριτήρια και δεν αντιμετωπίστηκε εντός 6 μηνών.
Την ίδια ώρα, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα αναλυτικών εργαλείων ή μεθοδολογιών ανάλυσης για την αξιολόγηση και τη σύγκριση της αξίας διαφόρων θέσεων εργασίας σε επίπεδο εργοδότη, παρέχοντας τεχνική βοήθεια και κατάρτισης για να βοηθήσουν τους εργοδότες με λιγότερους από 250 εργαζομένους να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις της οδηγίας. Επίσης λαμβάνουν μέτρα για να εξασφαλίσουν την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, με την επιφύλαξη της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων και σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική.
Κερδίζουν λιγότερα για ίδια εργασία
Η ανάγκη για την ευρωπαϊκή Οδηγία επιβεβαιώνεται και από την ίδια την Κομισιόν, καθώς οι γυναίκες στην ΕΕ, βάσει μελέτης που έγινε πριν την έκδοση των νέων κανόνων, κερδίζουν κατά μέσο όρο 13% λιγότερα από τους άνδρες συναδέλφους τους. Βάσει πρόσφατων στοιχείων που δημοσίευσε το Υπουργείο Εργασίας – με έτος αναφοράς το 2021 – το μισθολογικό χάσμα στην Κύπρο είναι μικρότερο ενώ και ο μέσος όρος της ΕΕ είχε περιοριστεί οριακά στο 12,7%.
Συγκεκριμένα, με αφορμή την ημέρα της ίσης αμοιβής στις 5 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Εργασίας ανακοίνωσε πως η μισθολογική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Κύπρο βρίσκεται στο 9,7% συγκριτικά με 12,7% που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ, αλλά και πως το ποσοστό του χάσματος στον τόπο παρουσιάζει διαχρονικά πτωτική πορεία, παρουσιάζοντας μείωση 35% την τελευταία δεκαετία.