Συναισθηματική νοημοσύνη και επιτυχία μιας επιχείρησης
Της *Δρ. Άννας Παυλίνας Χαραλάμπους
Ο όρος συναισθηματική νοημοσύνη έχει χρησιμοποιηθεί πρώτα από τους ερευνητές John Mayer και Peter Salovey, άλλα έχει γίνει γνωστός από τον ψυχολόγο Daniel Goleman και το βιβλίο του “Η συναισθηματική νοημοσύνη: Γιατί το “EQ” είναι πιο σημαντικό από το “IQ”;”. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να καταλαβαίνουμε και να διαχειριζόμαστε πρώτα τα δικά μας συναισθήματα αλλά και να αναγνωρίζουμε και να επηρεάζουμε τα συναισθήματα των ατόμων με τα οποία συναναστρεφόμαστε.
Σε μια επιχείρηση, είναι μεγάλης σημασίας η σωστή διαχείριση μιας ομάδας ανθρώπων ή και διάφορων ομάδων. Φαίνεται μέσω ερευνών πως το 90% των ηγετών που διακρίνονται έχουν ψηλή συναισθηματική νοημοσύνη. Τα καλά νέα είναι ότι η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να καλλιεργηθεί και να συμβάλει στην σωστή αλλά και πιο ανθρωποκεντρική διαχείριση μια ομάδας υπαλλήλων. Μπορεί να φέρει στην επιφάνεια το καλύτερο εαυτό των υπαλλήλων και οδηγεί σε μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας της ομάδας και κατ’ επέκταση της επιχείρησης.
Βέβαια, η καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης δεν αφορά μόνο τους ηγέτες μιας επιχείρησης αλλά και όλα τα μέλη της αφού φαίνεται να είναι συνδεδεμένη με την υγεία, την παραγωγικότητα, την μείωση των προστριβών μέσα στο χώρο εργασίας. Σύμφωνα με το μοντέλο του Goleman, η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελείται από πέντε διαστάσεις: Tην αυτεπίγνωση, την παρακίνηση, την ενσυναίσθηση, τις κοινωνικές δεξιότητες και την αυτορρύθμιση.
Η αυτεπίγνωση έχει να κάνει με την ικανότητα να καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό που αισθανόμαστε και γιατί. Επίσης η αυτεπίγνωση/αυτογνωσία περιλαμβάνει την σαφή κατανόηση των δυνάμεων, των περιορισμών, των πεποιθήσεων και των κινήτρων μας. Έρευνα στο Harvard Business Review διαπίστωσε ότι άτομα που δεν έχουν αυτογνωσία λαμβάνουν χειρότερες αποφάσεις και είναι λιγότερο αποτελεσματικοί στη διαχείριση συγκρούσεων. Επίσης, οι ηγέτες που είναι ικανοί να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους είναι καλύτερα εξοπλισμένοι για να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα των άλλων και να γνωρίζουν πώς να παρακινούν τους υπαλλήλους τους.
Η παρακίνηση έχει να κάνει με την ικανότητα να ωθήσουμε τον εαυτό μας να πετύχουμε τους στόχους μας. Η παρακίνηση αναφέρεται στην ικανότητα να εμπνέουμε τόσο τον εαυτό μας όσο και τους άλλους στη δράση. Για να μπορέσει ένας ηγέτης να παρακινήσει άλλους, είναι σημαντικό να θέτει ο ίδιος το παράδειγμα, έχοντας την ικανότητα να παρακινεί τον εαυτό του. Φαίνεται επίσης μέσω ερευνών πως οι αυτοπαρακινούμενοι ηγέτες ενδιαφέρονται περισσότερο για την επίτευξη των στόχων του οργανισμού παρά για την απόκτηση χρηματικών ανταμοιβών. Θέτουν στόχους, παίρνουν πρωτοβουλίες, ανταποκρίνονται στην πρόκληση και παραμένουν αισιόδοξοι σε ταραχώδεις καιρούς (π.χ Πανδημία). Όσο πιο θετικός είναι ένας ηγέτης, τόσο πιο πολλη αυτοπεποίθηση νιωθει και η ομάδα του. Επιπρόσθετα, το εσωτερικό κίνητρο ενός ηγέτη μπορεί να διεισδύσει στον οργανισμό και να τον οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση σχετικά με το πώς να ενδυναμωθεί μια ομάδα από υπαλλήλους.
Κορυφαία ηγετική ικανότητα
Η ενσυναίσθηση περιλαμβάνει την ικανότητα να καταλαβαίνουμε τα συναισθήματα όπως και τις ανάγκες και εμπειρίες των άλλων και να μπορούμε να μπούμε στη θέση τους. Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα κατανόησης των εμπειριών και των συναισθημάτων ενός άλλου ατόμου και έχει καταταχθεί ως η κορυφαία ηγετική ικανότητα που απαιτείται σήμερα, από την παγκόσμια συμβουλευτική εταιρεία DDI. Σύμφωνα με την έρευνα του DDI, οι ηγέτες που υπερέχουν στο να ακούνε και να ανταποκρίνονται με ενσυναίσθηση, αποδίδουν περισσότερο από 40 τοις εκατόν υψηλότερα στην καθοδήγηση, το σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων. Όταν ένας ηγέτης χρησιμοποιεί την ενεργητική ακρόαση, κατανοεί πραγματικά της επιθυμίες και τις ανάγκες των υπαλλήλων, η αφοσίωση όπως και η εμπιστοσύνη τους ενισχύεται και πιο εύκολα δέχονται καθοδήγηση όταν υπάρχουν προκλήσεις. Όταν μια ομάδα υπαλλήλων νιώθει ότι έχει την εκτίμηση του υπεύθυνου της, τόσο πιο πολύ επενδύουν στην επιχείρηση, κάτι που με τη σειρά του οδηγεί σε υψηλότερο ηθικό και ισχυρότερη εταιρική κουλτούρα.
Οι κοινωνικές δεξιότητες αφορούν την ικανότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους και τη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων και δεσμών. Για παράδειγμα, οι συναισθηματικά ευφυείς ηγέτες μπορούν να εισέλθουν σε ένα δωμάτιο υπαλλήλων που νιώθουν ένταση μεταξύ τους και όχι μόνο να αισθάνονται την ένταση, αλλά να ξέρουν πώς να αντιμετωπίζουν και να επιλύουν τη σύγκρουση πριν κλιμακωθεί. Όσο πιο συντονισμένος με τα συναίσθημα του είναι ένας ηγέτης τόσο πιο εύκολο είναι και να αξιολογήσει τα συναισθήματα των άλλων. Αν ένας ηγέτης μπορεί να αξιολογήσει τα συναισθήματα των άλλων, μπορεί επίσης να δημιουργήσει και να διατηρήσει πιο εύκολα σχέσεις. Το σημαντικότερο είναι, ότι οι ηγέτες με ισχυρές κοινωνικές δεξιότητες γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να φτάσουν στην επιτυχία μόνοι τους. Γνωρίζουν ότι η υπέρβαση των στόχων και η επίτευξη ορόσημων απαιτεί συνεργασία, επικοινωνία και κοινό όραμα.
Τέλος, η αυτορρύθμιση είναι η ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας με επιτυχία, αποφεύγοντας έτσι τις συναισθηματικές εκρήξεις που φυσικά μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην δική μας υγειά, αλλά μπορούν να επηρεάσουν και την υγεία των ανθρώπων που μας περιβάλλουν. Η ρύθμιση συναισθημάτων αποτελείται από τις στρατηγικές που χρησιμοποιούμε για να ελέγξουμε: ποια συναισθήματα βιώνουμε (θετικά ή αρνητικά), πότε τα βιώνουμε, πόσο έντονα τα βιώνουμε και πώς τα εκφράζουμε. Σύμφωνα με τους Diener, Thapa και Tay υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η εμπειρία θετικών συναισθημάτων επηρεάζει μεταβλητές ζωτικής σημασίας για την επιτυχία στο χώρο εργασίας όπως, η δημιουργικότητα, η εργασιακή δέσμευση, η θετική αντιμετώπιση, η υγεία, η ομαδική εργασία και συνεργασία, η ηγεσία και απόδοση.
Μια επιχείρηση παίρνει ζωή από τους υπάλληλους της. Από έρευνες που έγιναν, διαπιστώνουμε πως η ψυχολογική κατάσταση τους όπως και η σχέση τους με το εργασιακό τους περιβάλλον και τον υπεύθυνο της ομάδας τους μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση τους. Μπορούν να επηρεάσουν τη θέληση τους να βρίσκονται στο χώρο εργασίας και να συνεργαστούν με αρμονία με άλλους υπαλλήλους. Κατά γενική ομολογία είναι σημαντικό τα άτομα που βρίσκονται σε ηγετικές θέσεις να αναπτύξουν τη δική τους συναισθηματική νοημοσύνη και κατ’ επέκταση να φροντίσουν να επιμορφώσουν τους υπαλλήλους τους για το θέμα αυτό.
*Διαπιστευμένη σύμβουλος επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης