Ένα από τα πιο συνηθισμένα ερωτήματα στα οποία καλούμαι να απαντήσω σε συναντήσεις με μαθητές και γονείς σχετίζεται με το ποια είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος. Προσωπικά, θεωρώ πολύ απλή την απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα, καθώς και, την παρακίνηση των μαθητών αυτών στο να τα ακολουθήσουν. Είναι, όμως, αυτή η σωστή προσέγγιση την οποία οφείλει να ακολουθεί ένα σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού;
Ο κάθε σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού μπορεί να προσεγγίσει το εν λόγω θέμα με διάφορους τρόπους. Στόχος μου δεν είναι να επιδείξω τον σωστό τρόπο, γιατί αυτό είναι υποκειμενικό, ούτε να επικρίνω συναδέλφους για τον δικό τους τρόπο, αλλά να παρουσιάσω την δική μου προσέγγιση στο συγκεκριμένο θέμα.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΛΑΔΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ
Κατά την άποψή μου, το κάθε παιδί θα πρέπει να επιλέγει τον κλάδο σπουδών που θέλει να ακολουθήσει λαμβάνοντας υπόψη τον συνδυασμό δύο παραγόντων: αφενός τις ικανότητες, τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντά του/της, και αφετέρου τις μελλοντικές προοπτικές εργοδότησης που έχει αυτός ο κλάδος σπουδών. Η απόφαση αυτή δεν πρέπει να λαμβάνεται στη βάση τους ενός ή του άλλου παράγοντα μόνο, καθότι αν η απόφαση είναι σύμφωνα με το τι αρέσει αλλά την ίδια ώρα δεν έχει προοπτικές εργοδότησης, τότε σύντομα θα αποδειχθεί ότι παραμένει χωρίς εργασία. Αντίθετα, αν η επιλογή σπουδών στηρίζεται σε φήμες για καλές προοπτικές του εν λόγω κλάδου, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ικανότητες και τα ενδιαφέροντα του υποψήφιου, ενδεχομένως και πάλι η εύρεση εργασίας να αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη καθώς η μετριότητα θα παραμεριστεί από τον ανταγωνισμό εργασίας.
Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΝΑΔ
Σύμφωνα με την μελέτη της ΑΝΑΔ, σχετικά με τις προβλέψεις αναγκών απασχόλησης στην κυπριακή οικονομία 2017 – 2027, 1 στους 3 απασχολούμενους θα εργάζεται σε επαγγέλματα ανώτερου επιπέδου, δηλαδή επαγγέλματα που απαιτούν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2019 στην Κύπρο το 44,7% του εργατικού δυναμικού (25 – 64 ετών) ήταν απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (επίπεδα ISCED 5-8, δηλαδή απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μικρού κύκλου, κάτοχοι πτυχίου πανεπιστημίου ή ισοδύναμου τίτλου, κάτοχοι μεταπτυχιακού, ή κάτοχοι διδακτορικού). Το ποσοστό αυτό ακολουθεί μία αυξητική τάση, λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2010 αυτό ανερχόταν στο 35,7%. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το 73,83% του εργατικού δυναμικού (25 – 64 ετών) της Κύπρου, οι οποίοι είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εργάζονται σε επαγγέλματα ανώτερου επιπέδου. Επομένως, ένα ποσοστό 26,17% των απόφοιτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή κάτι περισσότερο από ένας στους τέσσερις, εργάζονται σε επαγγέλματα μέσου και κατωτέρου επιπέδου, για τα οποία δεν χρειάζονται πτυχίο.
Το γεγονός αυτό, δεν σημαίνει ότι τα παιδιά μας καλύτερα να μην σπουδάζουν, απεναντίας, βεβαίως και πρέπει να σπουδάζουν μιας και σύμφωνα με την μελέτη της ΑΝΑΔ, τα επαγγέλματα ανωτέρου επιπέδου θα αυξηθούν κατά 22% από το 2017 μέχρι το 2027. Δεδομένου αυτού, και σε συνδυασμό με τους προαναφερόμενους παράγοντες επιλογής κλάδου σπουδών (ικανότητες/ενδιαφέροντα και τάσεις αγοράς εργασίας) , τα παιδιά θα πρέπει να αποκτήσουν αυτογνωσία για τα ενδιαφέροντά τους, έτσι ώστε να μπορούν να φτιάχνουν ένα πλάνο καριέρας. Σε αυτό, καθοριστικό ρόλο καλούνται να διαδραματίσουν οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού.
ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ COVID 19
Η πανδημία της νόσου του κορωνοϊού που άρχισε στη δύση του 2019 κι εξακολουθεί να υφίσταται (COVID-19), έχει φέρει μεγάλες αλλαγές στην αγορά εργασίας. Ο δημόσιος και ο ιδιωτικό τομέας εργασίας δεν ήταν προετοιμασμένοι τεχνολογικά να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις. Και αυτό, αναπόφευκτα επέφερε μία τεράστια ανάγκη προς τα τεχνικά και τεχνολογικά επαγγέλματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Μία γρήγορη ματιά στα νέα στατιστικά δεδομένα κι εύκολα διαφαίνεται το μειωμένο ενδιαφέρον των νέων της Κύπρου για σπουδές προς θετικές επιστήμες, με αποτέλεσμα τομείς εφαρμογής υψηλής τεχνολογίας να μην αναπτύσσονται. Επίσης, το ποσοστό των αποφοίτων της Κύπρου στους εν λόγω τομείς συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι απογοητευτικό. Το γεγονός αυτό ενισχύεται και από τις συνεχείς εκκλήσεις των Κύπριων εργοδοτών για πρόσληψη καταρτισμένου στον κλάδο επιστημών και τεχνολογίας προσωπικού, καθώς και, τις ανάγκες για εκπαίδευσή τους.
TΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Η Κύπρος είναι μια χώρα παροχής υπηρεσιών. Ο τομέας των χρηματοοικονομικών και νομικών υπηρεσιών ήταν και θα είναι ένας τομέας ο οποίος δίνει και θα συνεχίσει να δίνει πολλά στην χώρα μας, και σίγουρα θα συνεχίσει να προσφέρει πολλές νέες θέσεις εργασίας. Από την άλλη, δεν παραγράφεται και ο τομέας της τουριστικής βιομηχανίας, ο οποίος προσφέρει και τις πιο πολλές θέσεις εργασίας συγκριτικά με όλους τους τομείς της κυπριακής οικονομίας. Και αυτός ο τομέας δείχνει να έχεις τις βάσεις ώστε να συνεχίσει να προσφέρει καλές προοπτικές εργοδότησης.
Ο τομέας της παροχής υγείας φαίνεται να είναι και αυτός ικανός να προσφέρει αρκετά καλές προοπτικές εργοδότησης. Η πανδημία την οποία βιώνουμε αυτή την περίοδο, η γήρανση του πληθυσμού, αλλά και η εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου Υγείας, προσφέρει τέτοιες προοπτικές εργοδότησης, τόσο σε διάφορους ερευνητικούς τομείς, καθώς και, στα ιατρικά και παραϊατρικά επαγγέλματα.
Η έλευση και η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, από την άλλη, θα προσφέρει επίσης προοπτικές σε επαγγέλματα τα οποία ίσως μέχρι σήμερα να μην είχαν φανεί οι προοπτικές τους. Οι προοπτικές αυτές θα είναι τόσο σε ανώτερου επιπέδου, δηλαδή σε πτυχιούχους μηχανολόγων, ηλεκτρολόγων και χημικών μηχανικών, αλλά και στους τομείς του περιβάλλοντος και των τεχνικών επαγγελμάτων.
Σε μια άλλη εξέλιξη, δεν πρέπει να διαγράφεται η τεράστια σημασία του τομέα της επιχειρηματικότητας, ο οποίος βοηθάει στην ανάπτυξη της οικονομίας αλλά και στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η απόκτηση επιχειρηματικών δεξιοτήτων και ενδο-επιχειρηματικής κουλτούρας βοηθάει στη δημιουργία προσωπικής επιχείρησης, ανεξαρτήτως σπουδών, και στην εδραίωση ως ικανά στελέχη μέσα σε διάφορους οργανισμούς.
Καταληκτικά, και καθώς η πανδημία και η κρίση που βιώνει όλη η υφήλιος τώρα είναι παροδική, τώρα είναι η ώρα να θέσουμε νέους στόχους, και να τολμήσουμε να βγούμε στην αγορά εργασίας πιο δυνατά, πιο σίγουρα, πιο ανταγωνιστικά.
Του Άριστου Κωνσταντίνου
Σύμβουλος Σπουδών Carruca Consultants LTD
Από το περιοδικό Insider (Τεύχος Φεβρουαρίου 2021)