Αδάμος Αδάμου /Insider
Παρά την έντονη ανησυχία του συνδικαλιστικού κινήματος ότι η καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού ενδέχεται να υπονομεύσει τις συλλογικές συμβάσεις, τα παραδείγματα άλλων χώρων δεν αποκλείουν την συνύπαρξη εθνικού κατώτατου και συλλογικών διαπραγματεύσεων. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις οι συλλογικές συμβάσεις φαίνεται να είναι αυτές που εν πολλοίς καθορίζουν και το ύψος του κατώτατου μισθού σε κάποιες χώρες.
Τα πιο πάνω προκύπτουν από παρουσίαση που έκανε σε πρόσφατη ημερίδα της ΠΕΟ, με θέμα «Η νομοθετική κατοχύρωση ελάχιστων μισθών ως μέρος της διαδικασίας ρύθμισης των Εργασιακών Σχέσεων», η εκπρόσωπος του ILO, του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, Catarina Braga.
Ένας κατώτατος για όλα τα επαγγέλματα
Μεταξύ άλλων, η εκπρόσωπος του ILO είπε πως ο κατώτατος μισθός καθορίζεται είτε με νομοθετικά μέσα, είτε μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων. Εξήγησε περαιτέρω πως κάποιες χώρες έχουν θεσμοθετημένο έναν κατώτατο μισθό, ενώ αρκετές άλλες διαφορετικά ποσοστά κατώτατου μισθού, είτε ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας, είτε κατά γεωγραφική περιοχή κ.α.
Η κ. Braga ανέφερε, όμως, πως σε πολλές χώρες οι νομικά υποχρεωτικοί κατώτατοι μισθοί και συλλογικές συμβάσεις και διαπραγματεύσεις για τον υπολογισμό μίνιμουμ μισθών συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται. Μάλιστα, εξήγησε πως σε αρκετές περιπτώσεις οι συλλογικές συμβάσεις χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό κατώτατων μισθών και άλλων όρων εργασίας σε έναν κλάδο. Για παράδειγμα, είπε, η Δανία και η Σουηδία χρησιμοποιούν τις συλλογικές συμβάσεις ως τον μοναδικό μηχανισμό για τον καθορισμό των κατώτατων μισθών, ενώ η Φινλανδία, η Ισλανδία και η Νορβηγία άρχισαν επίσης να χρησιμοποιούν μηχανισμούς επέκτασης των συμβάσεων, για την κάλυψη όλων των εργαζομένων σε επίπεδο βιομηχανικών κλάδων. Η εκπρόσωπος του ILO ανέφερε ακόμα πως στην Ιταλία, την Κύπρο και την Αυστρία η προστασία του κατώτατου μισθού παρέχεται αποκλειστικά μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις.
Βάση οι συλλογικές συμβάσεις
Όπως εξήγησε η κ. κ. Braga, στις χώρες που υπάρχει και θεσμοθετημένος κατώτατος μισθός και συλλογικές συμβάσεις υπάρξουν μεταξύ των δύο αλληλοεπιδράσεις ενώ εξήγησε πως ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι καθοριστικός σε αυτές τις περιπτώσεις. Ακόμα και στον καθορισμό των υποχρεωτικών κατώτατων μισθών.
Στη Γερμανία, για παράδειγμα, όπου εφαρμόστηκε εθνικός κατώτατος μισθός μόλις το 2015, στην επιτροπή καθορισμού του μίνιμουμ μισθού συμμετείχαν οι κοινωνικοί εταίροι, ενώ η βάση και το σημείο αναφοράς για τον καθορισμό του ήταν και είναι οι συμφωνημένοι μισθοί στις συλλογικές συμβάσεις.
Στη Γαλλία, το ύψος του θεσμοθετημένου κατώτατου μισθού επηρεάζει επίσης τις συμβάσεις και οδηγεί σε διαπραγματεύσεις για αύξηση των μισθών που προβλέπουν, πάνω από το όριο του κατώτατου. Επίσης στη Γαλλία οι περισσότερες κλαδικές συμβάσεις επεκτείνονται σε όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου. Στην Ολλανδία, που έχει χρόνια υποχρεωτικό κατώτατο μισθό, η κυβέρνηση προχωρεί σε αναθεώρηση του στη βάση αλλαγών που επέρχονται στις συλλογικές συμβάσεις.
Καταληκτικά, η εκπρόσωπος του ILO ανέφερε πως ο κατώτατος μισθός μπορεί να καθοριστεί με νομοθετικά μέσα ή μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων, σημειώνοντας πως σε πολλές χώρες, η κάλυψη των συλλογικών διαπραγματεύσεων μπορεί να είναι ανεπαρκής για την προστασία και διασφάλιση του συνόλου των εργαζομένων. Ανέφερε, πάντως, πως αρκετές χώρες έχουν υιοθετήσει θεσμοθετημένους κατώτατους μισθούς επιπρόσθετα των ελάχιστων μισθών που καθορίζονται μέσω των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και οι συμβάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό κατώτατων μισθών.
Κυρίτσης: «Όχι αυθαίρετα»
Στη δική του παρέμβαση στην ημερίδα της ΠΕΟ, ο γενικός γραμματέας της συντεχνίας, Πάμπης Κυρίτσης, ανέφερε ότι ως θέση αρχής δεν θα δεχθεί να υπάρξουν εξαιρέσεις από την κάλυψη που θα προσφέρει ο θεσμοθετημένος κατώτατος μισθός.
Υπενθυμίζεται ότι στην πρόσφατη παρουσίαση που έκανε επίσης το ILO στους κοινωνικούς εταίρους λέχθηκε ότι υπάρχουν χώρες που εξαιρούν από την εφαρμογή του κλάδο της γεωργοκτηνοτροφίας και των οικιακών βοηθών.
Μιλώντας στην ημερίδα και ερωτηθείς σχετικά με το θέμα, ο κ. Κυρίτσης ανέφερε πως η υπουργός Εργασίας, κατά την παρουσίαση της μελέτης που έγινε από το ILO, ανέφερε μερικές φορές ότι επιτρέπονται εξαιρέσεις, κάτι που ενδεχομένως να προϊδεάζει για τις θέσεις της κυβέρνησης, σημειώνοντας πως η ΠΕΟ διατηρεί για το θέμα τη θέση αρχής πως δεν πρόκειται να δεχθεί εξαιρέσεις.
«Για μας είναι θέμα αρχής ότι μια νομοθετικά κατοχυρωμένη πρόσβαση σε κατώτατο μισθό θα πρέπει να αφορά όλους τους εργαζόμενους, χωρίς εξαιρέσεις. Προσέγγιση που θα αφήνει εργαζόμενους έξω από αυτή τη ρύθμιση επειδή είναι ευάλωτοι και οι δυνατότητες αντίδρασης τους περιορισμένες ή και μηδαμινές θα ήταν και απαράδεκτη και επικίνδυνη», ανέφερε και στον χαιρετισμό του στην ημερίδα ο γ.γ. της ΠΕΟ.
Στον χαιρετισμό του ο κ. Κυρίτσης τόνισε, πάντως, αρκετές φορές την ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης των συλλογικών συμβάσεων, προειδοποιώντας πως σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξουν εργαζόμενοι δεκάδων ταχυτήτων. Παραδέχτηκε πως η ανάγκη αυτή δεν υπήρχε τις προηγούμενες δεκαετίες, αφού η εφαρμογή των όσων συμφωνούνταν διασφαλιζόταν με τη συνδικαλιστική δράση…
«Γι’ αυτό και η δική μας θέση είναι ξεκάθαρη. Στους τομείς που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, ο κατώτατος μισθός και τα υπόλοιπα ωφελήματα υπάρχει και είναι καθορισμένος. Κατά συνέπεια εκείνο που πρέπει να γίνει, δεν είναι να εμφανίζεται και ένας άλλος κατώτατος και μάλιστα νομοθετικά θεσμοθετημένος, αλλά η υποχρέωση των εργοδοτών να εφαρμόζουν τον κατώτατο μισθό που προβλέπεται από τη συλλογική σύμβαση να νομοθετηθεί. Αυτή θα ήταν σίγουρα μια πραγματική κίνηση στήριξης και ενθάρρυνσης των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Όπως συνιστά και ενθαρρύνει η Οδηγία που έχει ετοιμάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όπως προβλέπει και ο πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που η Ε.Ε. επιθυμεί να οικοδομήσει στα πλαίσια της δίκαιης μετάβασης στην πράσινη και ψηφιακή εποχή» ανέφερε ο γ.γ. της ΠΕΟ.
Σε διαφορετική περίπτωση, εξήγησε, αν τελικά επιβληθεί ένας οριζόντια διαμορφωμένος «εθνικός μισθός», ο οποίος θα αγνοεί τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τη συλλογική σύμβαση, με τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα στην πράξη αυτό που θα συμβεί είναι ότι η τάση που θα εμπεδώνεται, θα είναι η τάση για ισοπέδωση των μισθών στο ύψος του «εθνικού» κατώτατου και σε τελική ανάλυση, της καταπάτησης των συλλογικών συμβάσεων από πλευράς των εργοδοτών, με επίκληση μάλιστα και της συμμόρφωσης στις επιταγές του νόμου.
Ο μισθός πρόσληψης
Ο ίδιος ανέφερε ακόμα πως η νομοθετική κατοχύρωση του μισθού πρόσληψης που προβλέπει η συλλογική σύμβαση κάθε κλάδου, θα ήταν ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για τους εργαζόμενους και ιδιαίτερα για τους νέους, να εμπλέκονται και να μετέχουν στην διαδικασία των συλλογικών διαπραγματεύσεων μέσα από το συνδικαλιστικό κίνημα αλλά θα ήταν όμως ταυτόχρονα και ένας παράγοντας προστασίας για εκείνους τους εργοδότες που σέβονται την υπογραφή τους και εφαρμόζουν τις συλλογικές συμβάσεις, «σε αντίθεση με εκείνους που τις καταπατούν και που σήμερα λόγω της αυθαιρεσίας τους αποκτούν και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα».
Αναγνώρισε, πάντως, πως για τους εργαζόμενους που δεν καλύπτονται από συλλογική σύμβαση είναι αναγκαίο να θεσμοθετηθεί μηχανισμός για την εισαγωγή νομοθετικά κατοχυρωμένου κατώτατου μισθού, με τη συμμετοχή όμως αντιπροσωπευτικών φορέων των κοινωνικών εταίρων, ώστε ο κατώτατος μισθός να είναι αποτέλεσμα συλλογικής διαπραγμάτευσης και όχι να καθορίζεται εκ των άνω αυθαίρετα και ανάλογα με τους εκάστοτε συσχετισμούς στα πολιτειακά όργανα. Αξίζει να σημειωθεί πως για το θέμα της υλοποίησης στην ουσία της πολιτικής απόφασης της κυβέρνησης για καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού έχει αρχίσει διάλογος με στόχο αυτός να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Σημειώνεται ότι, πέραν των συνδικαλιστικών επιφυλάξεων, οι εργοδοτικές οργανώσεις δεν ευνοούν επίσης την καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού.
Μόνο εμείς και άλλοι πέντε
Σήμερα, όπως γράψαμε ξανά, η Κύπρος είναι μία από τις έξι χώρες μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ που δεν έχει καθιερωμένο εθνικό κατώτατο μισθό, μαζί με τις Δανία, Ιταλία, Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία. Ωστόσο, μέσω διαταγμάτων της υπουργού Εργασίας καθορίζεται κατώτατος μισθός για κάποια επαγγέλματα και συγκεκριμένα για γραφείς, πωλητές, σχολικούς βοηθούς, βοηθούς παιδοκόμους/βρεφοκόμους, νοσηλευτικούς βοηθούς και φροντιστές σε ιδρύματα, ο οποίος ανέρχεται στα €870 για τους πρώτους έξι μήνες εργασίας τους και αυξάνεται στα €924, μετά τη συμπλήρωση έξι μηνών. Το διάταγμα καθορίζει επίσης κατώτατο ωριαίο μισθό για φρουρούς ασφαλείας τα €4,90 το πρώτο εξάμηνο και τα €5,20 μετά το εξάμηνο και κατώτατο ωριαίο μισθό για καθαριστές τα €4,55 για τους πρώτους έξι μήνες και τα €4,84 μετά το εξάμηνο.