Οι Βιολογικοί Παράγοντες αποτελούν μία από τις πέντε κατηγορίες βλαπτικών παραγόντων στους χώρους εργασίας. Οι κανονισμοί του Κ.Δ.Π. 144/2001 για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία ταξινομούν τους βιολογικούς παράγοντες σε Ομάδες ανάλογα με τον κίνδυνό τους στον άνθρωπο. Η Ομάδα Κινδύνου 4 περιλαμβάνει “κάθε βιολογικό παράγοντα που προκαλεί σοβαρή ασθένεια στον άνθρωπο και συνιστά σοβαρό κίνδυνο για τα πρόσωπα στην εργασία και άλλα πρόσωπα, ενδέχεται να παρουσιάζει υψηλό κίνδυνο διάδοσης στο κοινωνικό σύνολο για τον οποίο συνήθως δεν υπάρχει αποτελεσματική προληπτική ή θεραπευτική αγωγή”.
Με τον όρο «βιολογικοί παράγοντες», εννοούνται κίνδυνοι για την υγεία, που προέρχονται από την επαγγελματική έκθεση σε παθογόνους οργανισμούς ή μικροοργανισμούς, μεταξύ των οποίων και οι γενετικά τροποποιημένοι, οι κυτταροκαλλιέργειες και τα ενδοπαράσιτα του ανθρώπου, που είναι δυνατόν να προκαλέσουν οποιαδήποτε μόλυνση, αλλεργία ή τοξικότητα. Τα είδη των βιολογικών παραγόντων είναι οι ιοί, τα βακτήρια, οι μύκητες και τα παράσιτα.
Η ευκολία και ο βαθμός μετάδοσης του ιού COVID-19, η θνητότητά του (δηλαδή ο αριθμός των κρουσμάτων ιού που καταλήγουν), που είναι δεκαπλάσια της θνητότητας ενός συνηθισμένου ιού της γρίπης, οδήγησαν επίσημα πλέον σε διαστάσεις πανδημίας, τις συνέπειες της οποίας βιώνουμε με πρωτόγνωρο τρόπο.
Εν όψει της απουσίας «αποτελεσματικής προληπτικής ή θεραπευτικής αγωγής» ως το πλέον αποτελεσματικό μέτρο προστασίας έναντι του ιού COVID-19 παραμένει μόνο η πρόληψη.
Οι εργαζόμενοι και τα πρόσωπα στην εργασία καλούνται να συμβάλουν στην πρόληψη εξάπλωσης του ιού με την προστασία
(1) της δικής τους υγείας,
(2) της δημόσιας υγείας και αναπόφευκτα
(3) της κατάρρευσης της οικονομίας, με μέτρα τα οποία κάθε εργαζόμενος οφείλει να πάρει.
Όπως κάθε πολίτης, στον οποίο το κράτος απονέμει ευθύνη και επιτηρεί την εφαρμογή των μέτρων τα οποία ορίζει, οι εργαζόμενοι και τα πρόσωπα στην εργασία, έχουν ευθύνη να εφαρμόζουν τα μέτρα τα οποία ορίζουν οι εργοδότες τους. Μαζί με τους αντιπροσώπους τους και σε συνεργασία και διαβούλευση με τον εργοδότη τους, καλούνται να εφαρμόζουν με ευλάβεια τα μέτρα που ανακοινώνονται από τις Υπηρεσίες Υγείας του Κράτους και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας καθώς και τα επιπρόσθετα ή συμπληρωματικά μέτρα που κάθε εργοδότης καλείται, κατόπιν εκτίμησης των κινδύνων και των ιδιαίτερων περιστάσεων να λαμβάνει.
Εξίσου υψηλό κίνδυνο έχει για τον εργαζόμενο και για τα πρόσωπα στην εργασία ο πανικός, ο οποίος δυσχεραίνει το δίχως άλλο τις λειτουργίες της επιχείρησης αλλά βέβαια και την προσπάθειά της να παρέχει προστασία και πρόληψη στον καλύτερο δυνατό βαθμό. Η αντιμετώπιση του πανικού γίνεται με την ενημέρωση και την εκπαίδευση που παρέχει ο εργοδότης στους αντιπροσώπους ασφάλειας και στους ίδιους τους εργαζόμενους και στην οποία καλούνται να συμμετέχουν ενεργά.
Οι αντιπρόσωποι των εργαζόμενων με τη σειρά τους να συμβουλεύονται τις Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης που όρισε ο εργοδότης τους. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική προστασία των εργαζομένων και την επιτυχή πρόληψη της διάδοσης του λοιμού είναι η εμπιστοσύνη που πρέπει να επιδείξουν οι συντελεστές της εργασίας στον εργοδότη ο οποίος με τη σειρά του οφείλει να αναλάβει κυρίαρχο ρόλο στην πρόληψη της διάδοσης του ιού.
Η πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 θέτει τους συντελεστές της εργασίας που εντέλλονται να υπηρετούν την επαγγελματική ασφάλεια και την επαγγελματική υγεία ενώπιον υψηλής και σοβαρής ευθύνης να υποστηρίξουν τους εργοδότες να εφαρμόσουν του κανόνες προστασίας και πρόληψης από τη διάδοση του κορωνοϊού. Οι αντιπρόσωποι των εργαζομένων στις Επιτροπές Ασφαλείας, οι Εσωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣΥΠΠ) και οι Λειτουργοί Ασφάλειας (ΛΑΥ) που ορίζει και εκπαιδεύει ο εργοδότης για να τον συμβουλεύουν καθώς βέβαια και οι Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ) που συνεπικουρούν στην ανάπτυξη και εφαρμογή «ενιαίας και συνολικής πολιτικής πρόληψης» καλούνται να ενώσουν τη δύναμη των γνώσεων τους και να συνεργαστούν για να καθορίσουν συνθήκες εργασίας και να διαμορφώσουν το νέο εργασιακό περιβάλλον το οποίο να διασφαλίζει την υγιεινή και την προστασία των εργαζομένων.
Η μεθοδολογία εκτίμησης των κινδύνων από την πανδημία και τα μέτρα προστασίας και πρόληψης συνοψίζονται στη γνωστή μεθοδολογία των πέντε βημάτων:
● Αναγνώριση των κινδύνων του ιού COVID-19, μελέτη φύσης και της επικινδυνότητάς του, προσδιορισμός των διεργασιών των εργαζομένων οι οποίες συνεπάγονται ενδεχόμενη έκθεση στον ιό.
● Επεξήγηση της βλαπτικότητας των βιολογικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων και προσδιορισμός των ευάλωτων ομάδων των εργαζομένων στην επιχείρηση
● Ορισμός του επιπέδου διακινδύνευσης της επιχείρησης στον βλαπτικό παράγοντα COVID-19 ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας, τη συχνότητα επαφής με επιμολυσμένες επιφάνειες, την ευαισθησία των εργαζομένων ανάλογα με την ομάδα στην οποία ανήκουν.
● Προσδιορισμός των μέτρων προστασίας τα οποία πρέπει να λάβουν οι εργοδότες και επεξήγηση της σημασίας τους για πρόληψη του λοιμού καθώς και του τρόπου εφαρμογής των μέτρων στους εργαζόμενους.
● Καθορισμός υπευθύνων προσώπων για τον περιορισμό της διάδοσης του λοιμού και διασφάλιση της αποτελεσματικότητας των μέτρων και την αναθεώρησή τους όποτε αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Του Ευσέβιου Χατζηκώστα
*Σύμβουλος Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, Εκπαιδευτής Επαγγελματικής Κατάρτισης στο Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Quintessence Enterprises Ltd.