Αδάμος Αδάμου /Insider
Παρά την έντονη ανησυχία του συνδικαλιστικού κινήματος ότι η καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού μπορεί να υπονομεύσει τις συλλογικές συμβάσεις, τα παραδείγματα άλλων χωρών δεν αποκλείουν τη συνύπαρξη εθνικού κατώτατου και συλλογικών διαπραγματεύσεων. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις οι συλλογικές συμβάσεις φαίνεται να είναι αυτές που εν πολλοίς καθορίζουν και το ύψος του κατώτατου μισθού σε κάποιες χώρες.
Τα πιο πάνω προκύπτουν από την παρουσίαση που έκανε σε πρόσφατη ημερίδα της ΠΕΟ, με θέμα «Η νομοθετική κατοχύρωση ελαχιστών μισθών ως μέρος της διαδικασίας ρύθμισης των Εργασιακών Σχέσεων», η εκπρόσωπος του ILO, του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, Catarina Braga.
Ένας κατώτατος για όλα τα επαγγέλματα
Μεταξύ άλλων, η εκπρόσωπος του ILO είπε πως ο κατώτατος μισθός καθορίζεται είτε με νομοθετικά μέσα, είτε μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων. Εξήγησε περαιτέρω πως κάποιες χώρες έχουν θεσμοθετημένο έναν κατώτατο μισθό, ενώ πολλές άλλες διαφορετικές ποσοστά κατώτατου, είτε ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας, είτε κατά γεωγραφική περιοχή κ.α.
Η κ. Η Braga ανέφερε, όμως, πως σε πολλές χώρες οι νομικά υποχρεωτικοί κατώτατοι μισθοί και συλλογικές συμβάσεις και διαπραγματεύσεις για υπολογισμό ελάχιστης αμοιβής συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται. Μάλιστα, εξήγησε πως σε ορισμένες περιπτώσεις οι συλλογικές προτάσεις για τον καθορισμό κατώτατων μισθών και άλλων όρων εργασίας σε έναν κλάδο. Για παράδειγμα, είπε, η Δανία και η Σουηδία χρησιμοποιήθηκαν ως συλλογικές συμβάσεις τον μοναδικό μηχανισμό για τον καθορισμό των κατώτατων μισθών, ενώ η Φινλανδία, η Ισλανδία και η Νορβηγία άρχισαν επίσης στους μηχανισμούς επέκτασης των συμβάσεων, για την κάλυψη όλων των εργαζομένων σε επίπεδο βιομηχανικών κλάδων. Ο εκπρόσωπος του ILO ανέφερε ακόμη πως στην Ιταλία, την Κύπρο και την Αυστρία η προστασία του κατώτατου μισθού παρέχεται αποκλειστικά μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις.
Βάση οι συλλογικές συμβάσεις
Όπως εξήγησε η κ. κ. Braga, στις χώρες που υπάρχει και θεσμοθετημένος κατώτατος μισθός και συλλογικές συμβάσεις υπάρξουν μεταξύ των δύο αλλοδαπών ενώ εξήγησε πως ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι καθοριστικός σε αυτές τις περιπτώσεις. Ακόμα και στον καθορισμό των υποχρεωτικών κατώτατων μισθών.
Στη Γερμανία, για παράδειγμα, όπου εφαρμόστηκε εθνικός κατώτατος μισθός μόλις το 2015, στον καθορισμό της επιτροπής του μίνιμουμ μισθού συμμετείχαν οι κοινωνικοί εταίροι, ενώ η βάση και το σημείο αναφοράς για τον καθορισμό του ήταν και οι συμφωνημένοι μισθοί στις συλλογικές συμβάσεις.
Στη Γαλλία, το ύψος του θεσμοθετημένου κατώτατου μισθού επηρεάζει επίσης τις συμβάσεις και οδηγεί σε διαπραγματεύσεις για αύξηση των μισθών που προβλέπονται, πάνω από το όριο του κατώτατου. Επίσης στη Γαλλία οι περισσότερες κλαδικές συμβάσεις επεκτείνονται σε όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου. Στην Ολλανδία, που έχει χρόνια υποχρεωτικό κατώτατο μισθό, η κυβέρνηση προχωρά σε αναθεώρησή του στη βάση αλλαγών που έρχονται στις συλλογικές συμβάσεις.
Καταληκτικά, η εκπρόσωπος της ΔΟΕ ανέφερε πως ο κατώτατος μισθός μπορεί να καθοριστεί με νομοθετικά μέσα ή μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων, σημειώνοντας πως σε πολλές χώρες, η κάλυψη των συλλογικών διαπραγματεύσεων μπορεί να είναι ανεπαρκής για την προστασία και τη διασφάλιση του συνόλου των εργαζομένων. Ανέφερε, πως χώρες έχουν υιοθετήσει θεσμοθετημένους κατ' αρχήν επιπρόσθετα των ελαχιστών μισθών που καθορίζονται μέσω των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συμβάσεων για τους καθορισμένους μισθούς.
Κυρίτσης: «Όχι αυθαίρετα»
Στη δική του παρέμβαση στην ημερίδα της ΠΕΟ, ο γενικός γραμματέας της συντεχνίας, Πάμπης Κυρίτσης, ανέφερε ότι ως θέση αρχής δεν θα έπρεπε να υπάρξουν εξαιρέσεις από την κάλυψη που θα προσφέρει ο θεσμοθετημένος κατώτατος μισθός.
Υπενθυμίζεται ότι στην πρόσφατη παρουσίαση που έκανε επίσης το ILO στους κοινωνικούς εταίρους λέχθηκε ότι υπάρχουν χώρες που εξαιρούνται από την εφαρμογή του κλάδου της γεωργοκτηνοτροφίας και των οικιακών βοηθών.
Μιλώντας στην ημερίδα και ερωτηθείς σχετικά με το θέμα, ο κ. Ο Κυρίτσης ανέφερε πως η υπουργός Εργασίας, κατά την παρουσίαση της μελέτης που έγινε από τη ΔΟΕ, ανέφερε μερικές φορές ότι επιτρέπονται εξαιρέσεις, κάτι που μπορεί να προϊδεάζει για τις θέσεις της κυβέρνησης, σημειώνοντας πως η ΠΕΟ διατηρεί για το θέμα της θέσης αρχής Όπως δεν πρόκειται. να δεχθεί εξαιρέσεις.
«Για μας είναι θέμα αρχής ότι μια νομοθετική κατοχυρωμένη πρόσβαση σε κατώτατο μισθό θα πρέπει να αφορά όλους τους εργαζόμενους, χωρίς εξαιρέσεις. Προσέγγιση που θα αφήσει εργαζόμενους έξω από αυτή τη ρύθμιση επειδή είναι ευάλωτοι και οι δυνατότητες τους περιορισμένες ή και μηδαμινές που ήταν και απαράδεκτη και επικίνδυνη», ανέφερε και στον χαιρετισμό του στην ημέρα ο γ.γ. της ΠΕΟ.
Στον χαιρετισμό του ο κ. Ο Κυρίτσης τόνισε, πάντως, πολλές φορές την ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης των συλλογικών συμβάσεων, προειδοποιώντας πως σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξουν εργαζόμενοι δεκάδων ταχυτήτων. Παραδέχτηκε πως η ανάγκη αυτή δεν υπήρχε τις προηγούμενες δεκαετίες, αφού η εφαρμογή των όσων συμφωνούνταν με τη συνδικαλιστική δράση…
«Γι' αυτό και η δική μας θέση είναι ξεκάθαρη. Στους τομείς που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, ο κατώτατος μισθός και τα υπόλοιπα ωφελήματα υπάρχουν και είναι καθορισμένοι. Κατά συνέπεια εκείνο που πρέπει να γίνει, δεν είναι να εμφανιστεί και ένας άλλος κατώτατος μάλιστα νομοθετικά θεσμοθετημένος, αλλά η υποχρέωση των εργοδοτών να εφαρμόσουν τον κατώτατο μισθό που προβλέπεται από τη συλλογική σύμβαση να νομοθετηθεί. Αυτή θα ήταν σίγουρα μια πραγματική κίνηση στήριξης και ενθάρρυνσης των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Όπως συνιστά και ενθαρρύνει η Οδηγία που έχει ετοιμάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όπως προβλέπει και ο πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που η Ε.Ε. επιθυμεί να οικοδομήσει στα πλαίσια της δίκαιης μετάβασης στην πράξη και την ψηφιακή εποχή» ανέφερε ο γ.γ. της ΠΕΟ.
Σε διαφορετική περίπτωση, εξήγησε, αν τελικά επιβληθεί ένας οριζόντιος διαμορφωμένος «εθνικός μισθός», ο οποίος θα αγνοήσει τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τη συλλογική σύμβαση, με τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα στην πράξη αυτό που θα συμβεί είναι ότι η τάση που θα εμπεδωθεί, θα είναι η τάση για ισοπέδωση των μισθών στο ύψος του «εθνικού» κατώτατου και σε τελική ανάλυση, της καταπόνησης των συλλογικών συμβάσεων από πλευράς των εργοδοτών, με επίκληση μάλιστα και της συμμόρφωσης στις επιταγές του νόμου.
Ο μισθός πρόσληψης
Ο ανέφερε ακόμα πως η νομοθετική κατοχύρωση του μισθού πρόσληψης που προβλέπει η συλλογική σύμβαση κάθε κλάδου, που ήταν ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για τους εργαζόμενους και ιδιαίτερα για τους νέους, δεν εμπλέκονται και δεν μετέχουν στη διαδικασία των συλλογικών διαπραγματεύσεων από το συνδικαλιστικό κίνημα αλλά θα ήταν όμως ταυτόχρονα και ένας παράγοντας προστασίας για εκείνους τους εργοδότες που σέβονται την υπογραφή τους και εφαρμόζουν τις συλλογικές συμβάσεις, «σε αντίθεση με εκείνους που τις καταπατούν και που σήμερα λόγω της αυθαιρεσίας τους αποκτούν και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα».
Αναγνώρισε, πάντως, πως για τους εργαζόμενους που δεν καλύπτονται από τη συλλογική σύμβαση είναι αναγκαίο να θεσμοθετηθεί μηχανισμός για την εισαγωγή νομοθετικά κατοχυρωμένου κατώτατου μισθού, με τη συμμετοχή όμως αντιπροσωπευτικών φορέων των κοινωνικών εταίρων, ώστε ο κατώτατος μισθός να είναι αποτέλεσμα συλλογικής διαπραγμάτευσης και όχι να καθορίζεται. εκ των άνω αυθαίρετα και ανάλογα με τους εκάστοτε συσχετισμούς στα πολιτειακά όργανα. Αξίζει να σημειωθεί πως για το θέμα της υλοποίησης στην ουσία της πολιτικής απόφασης της κυβέρνησης για καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού έχει ξεκινήσει διάλογος με στόχο αυτός να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Σημειώνεται ότι, πέραν των συνδικαλιστικών επιφυλάξεων, οι εργοδοτικές οργανώσεις δεν ευνοούν επίσης την καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού.
Μόνο εμείς και άλλοι πέντε
Σήμερα, όπως γράψαμε ξανά, η Κύπρος είναι μία από τις έξι χώρες μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ που δεν έχει καθιερωμένο εθνικό κατώτατο μισθό, μαζί με τις Δανία, Ιταλία, Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία. Ωστόσο, μέσω διαταγμάτων της υπουργού Εργασίας καθορίζεται κατώτατος μισθός για κάποια επαγγέλματα και συγκεκριμένα για γραφείς, πωλητές, σχολικούς βοηθούς, βοηθούς παιδοκόμους/βρεφοκόμους, νοσηλευτικούς βοηθούς και φροντιστές σε ιδρύματα, ο οποίος έρχεται στα €870 για τους πρώτους έξι μήνες εργασίας τους και τους εργαζόμενους. στα €924, μετά τη συμπλήρωση έξι μηνών. Το διάταγμα καθορίζει επίσης κατώτατο ωριαίο μισθό για φρουρούς ασφαλείας τα €4,90 το πρώτο εξάμηνο και τα €5,20 μετά το εξάμηνο και το κατώτατο ωριαίο μισθό για καθαριστές τα €4,55 για τους πρώτους έξι μήνες και τα €4,84 μετά. το εξάμηνο.