Ένα από τα πιο συνηθισμένα ερωτήματα στα οποία καλούμαι να απαντήσω σε συναντήσεις με μαθητές και γονείς που σχετίζονται με το ποια είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος. Προσωπικά, θεωρώ πολύ απλή την απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα, καθώς και την παρακίνηση των μαθητών αυτών στο να ακολουθήσουν. Είναι, όμως, αυτή η σωστή προσέγγιση την οποία οφείλει να ακολουθεί έναν σύμβουλο επαγγελματικού προσανατολισμού;
Ο κάθε σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού μπορεί να προσεγγίσει το εν λόγω θέμα με διάφορους τρόπους. Ο στόχος μου δεν είναι να επιδείξω τον σωστό τρόπο, γιατί αυτός είναι υποκειμενικός, ούτε να επικρίνω συναδέλφους για τον δικό τους τρόπο, αλλά να παρουσιάσω τη δική μου προσέγγιση στο συγκεκριμένο θέμα.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΛΑΔΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ
Κατά την άποψή μου, το κάθε παιδί θα πρέπει να επιλέγει τον κλάδο σπουδών που θέλει να ακολουθήσει λαμβάνοντας υπόψη τους δύο παραγόντων: αφενός τις ικανότητες, τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα του/της, και αφετέρου τις μελλοντικές προοπτικές εργοδότησης που έχει αυτός ο κλάδος σπουδών. Η απόφαση αυτή δεν πρέπει να λαμβάνεται στη βάση τους μόνο ενός ή του άλλου παράγοντα, καθότι αν η απόφαση είναι σύμφωνα με το τι αρέσει αλλά την ίδια ώρα δεν έχει προοπτικές εργοδότησης, τότε σύντομα θα αποδειχθεί ότι παραμένει χωρίς εργασία. Αντίθετα, αν η επιλογή σπουδών στηρίζεται σε φήμες για καλές προοπτικές του εν λόγω κλάδου, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ικανότητες και τα ενδιαφέροντα του υποψήφιου, ενδεχομένως και πάλι η εύρεση εργασίας να αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη καθώς η μέτρηση θα παραχθεί από τον ανταγωνισμό εργασίας.
Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΝΑΔ
Σύμφωνα με τη μελέτη της ΑΝΑΔ, σχετικά με τις προβλέψεις αναγκών απασχόλησης στην κυπριακή οικονομία 2017 – 2027, 1 στους 3 απασχολούμενους που εργάζονται σε επαγγέλματα ανώτερου επιπέδου, δηλαδή επαγγέλματα που απαιτούν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με την έκθεση της Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2019 στην Κύπρο το 44,7% του εργατικού δυναμικού (25 – 64 ετών) ήταν από φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (επίπεδα ISCED 5-8, δηλαδή απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μικρού κύκλου, κατώτεροι σπουδαστές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ). Το ποσοστό αυτό ακολουθεί μία αυξητική τάση, λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2010 αυτό ανερχόταν στο 35,7%. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το 73,83% του εργατικού δυναμικού (25 – 64 ετών) της Κύπρου, οι οποίοι είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εργάζονται σε επαγγέλματα ανώτερου επιπέδου. Επομένως, ένα ποσοστό 26,17% των αποφοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή κάτι περισσότερο από έναν στους τέσσερις, εργάζεται σε επαγγέλματα μέσου και κατωτέρου επιπέδου, για τα οποία δεν χρειάζονται πτυχίο.
Το γεγονός αυτό, δεν σημαίνει ότι τα παιδιά μας καλύτερα να μην σπουδάζουν, απεναντίας, βεβαίως και πρέπει να σπουδάζουν μια και σύμφωνα με τη μελέτη της ΑΝΑΔ, τα επαγγέλματα ανωτέρου επιπέδου θα αυξηθούν κατά 22% από το 2017 μέχρι το 2027. για τα ενδιαφέροντά τους, έτσι ώστε να μην φτιάχνουν ένα πλάνο καριέρας. Σε αυτό, καθοριστικός ρόλος καλούνται να διαδραματίσουν οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού.
ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ COVID 19
Η πανδημία της νόσου του κορωνοϊού που ξεκίνησε στη δύση του 2019 και εξακολουθεί να υφίσταται (COVID-19), έχει φέρει μεγάλες αλλαγές στην αγορά εργασίας. Ο δημόσιος τομέας και ο ιδιωτικός τομέας εργασίας δεν ήταν προετοιμασμένοι τεχνολογικά να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις. Και αυτό, αναπόφευκτα επέφερε μία τεράστια ανάγκη για τα τεχνικά και τεχνολογικά επαγγέλματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Μία γρήγορη ματιά στα νέα στατιστικά δεδομένα και εύκολα διαφαίνεται το μειωμένο ενδιαφέρον των νέων της Κύπρου για σπουδές προς θετικές επιστήμες, με τα αποτελέσματα της υψηλής τεχνολογίας να μην αναπτύσσονται. Επίσης, το ποσοστό των αποφοίτων της Κύπρου στους τομείς συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι απογοητευτικό. Το γεγονός αυτό ενισχύεται και από τις συνεχείς εκκλήσεις των Κυπρίων εργοδοτών για πρόσληψη καταρτισμένου στους κλάδους επιστημών και τεχνολογίας προσωπικού, καθώς και, τις ανάγκες για την εκπαίδευσή τους.
ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Η Κύπρος είναι μια χώρα παροχής υπηρεσιών. Ο τομέας των χρηματοοικονομικών και νομικών υπηρεσιών ήταν και θα είναι ένας τομέας που δίνει και θα συνεχίσει να δίνει πολλά στη χώρα μας, και σίγουρα θα συνεχίσει να προσφέρει πολλές θέσεις. Από την άλλη, δεν παραγράφεται και ο τομέας της τουριστικής βιομηχανίας, ο οποίος προσφέρει και τις πιο πολλές θέσεις εργασίας συγκριτικά με τους τομείς της κυπριακής οικονομίας. Και αυτός ο τομέας δείχνει να μην έχεις τις βάσεις ώστε να συνεχίσει να προσφέρει καλές προοπτικές εργοδότησης.
Ο τομέας της παροχής υγείας φαίνεται να είναι και αυτός ικανός να προσφέρει αρκετά καλές προοπτικές εργοδότησης. Η πανδημία που βιώνουμε αυτή την περίοδο, η γήρανση του πληθυσμού, αλλά και η εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου Υγείας, προσφέρει τέτοιες προοπτικές εργοδότησης, τόσο σε διάφορους ερευνητικούς τομείς, καθώς και, στα ιατρικά και παραϊατρικά επαγγέλματα.
Η έλευση και η χρήση του φυσικού αερίου, από την άλλη, θα προσφέρει προοπτικές σε επαγγέλματα τα οποία ίσως μέχρι σήμερα να μην είχαν φανεί οι προοπτικές τους. Οι προοπτικές αυτές θα είναι τόσο σε ανώτερο επίπεδο, δηλαδή σε πτυχιούχους μηχανολόγων, ηλεκτρολόγων και χημικών μηχανικών, αλλά και στους τομείς του περιβάλλοντος και των τεχνικών επαγγελμάτων.
Σε μια άλλη εξέλιξη, δεν πρέπει να διαγράφεται η τεράστια σημασία του τομέα της επιχείρησης, ο οποίος βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας αλλά και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η απόκτηση επιχειρηματικών δεξιοτήτων και ενδοεπιχειρηματικής κουλτούρας βοηθάει στη δημιουργία προσωπικής επιχείρησης, ανεξαρτήτως σπουδών, και στην εδραίωση ως ικανά στελέχη μέσα σε διάφορους οργανισμούς.
Καταληκτικά, και καθώς η πανδημία και η κρίση που βιώνει όλη η υφήλιος τώρα είναι παροδική, τώρα είναι η ώρα να θέσουμε νέους στόχους, και να τολμήσουμε να βγούμε στην εργασία πιο δυνατά, πιο σίγουρα, πιο ανταγωνιστικά.
Του Άριστου Κωνσταντίνου
Σύμβουλος Σπουδών Carruca Consultants LTD
Από το περιοδικό Insider (Τεύχος Φεβρουαρίου 2021)